U Srbiji poslednje decenije u proseku svake godine umre više 33.178 ljudi nego što ih se rodi. Otadžbina je po tome ušla u red zemalja čije stanovništvo lagano nestaje.
Najnoviji podaci Republičkog zavoda za statistiku pokazuju da se ovakav tragičan trend nastavlja, a ono što posebno zabrinjava jeste činjenica da je sve manje mladih, a sve više starijih. Broj radno-aktivnog stanovništva dramatično se smanjuje, a pod udarom prave demografske katastrofe posebno su ruralna područja. Iz sela odlaze mladi, posebno devojke u najboljoj reproduktivnoj dobi, a muškarci koji ostaju gube nadu da će se ikada oženiti.
– Svake godine u Srbiji nestaje jedna prosečna opština, recimo veličine Vrnjačke Banje ili grada Kikinde bez okolnih sela – kaže za “Vesti” Dragan Vukmirović – direktor Republičkog zavoda za statistiku.
Najugroženiji su krajevi Istočne Srbije, zatim opštine Kuršumlija i Vranje. Recimo, u okolini Zaječara, trenutno u 22 sela ima više od 500 momaka starijih od četrdeset godina koji se nikada nisu ženili. U sedamnaest sela okoline Vranja živi samo 50 stanovnika starijih od 55 godina, a polovina od tog broja su starci i starice sa blizu osamdeset godina života.
– Da ubrzano nestajemo potvrdili su statistički podaci dobijeni prilikom popisa 2002. godine. Već tada u devet naselja Istočne Srbije nije živeo nijedan stanovnik, dakle, naselja su bila pusta. Te godine registrovano je 351 naselje u kojima je živelo jedva pedesetak stanovnika, dok su dva naselja imala samo po jednog stanovnika. Prosečna starost ovih stanovnika bila je preko 50 godina i više – otkriva Vukmirović.
Međutim, od te 2002. godine situacija se još pogoršala, pa danas prema nezvaničnim podacima opština jugoistočne Srbije, u čak 578 naselja živi manje od 50 stanovnika. Najtragičnije je u onim sredinama u kojima uglavnom žive starci i nema nijedne žene sposobne za rađanje. To su naselja bez demografskog potencijala, a najviše ih ima u opštinama Bela Palanka, Dimitrovgrad, Knjaževac, Pirot, Prokuplje, Crna Trava, Gadžin Han, Bojnik, Kuršumlija, Leskovac, Svrljig, Surdulica i Trgovište.
Abortusi kao mora
Na osnovu sopstvenih istraživanja profesor dr Marko Mladenović je zaključio da su abortusi u poslednje tri decenije ubili tri sadašnje Srbije i da su debelo kumovali trijumfu mortaliteta nad natalitetom. On je kao primer uzeo 2002. godinu u kojoj je izvršeno oko 203.000 abortusa, od čega samo u Beogradu 37.000. A u toj istoj godini kaže on rodilo se 78.101 beba, a umrlo 102.785 muškaraca i žena.
Međutim, od te 2002. godine situacija se još pogoršala, pa danas prema nezvaničnim podacima opština jugoistočne Srbije, u čak 578 naselja živi manje od 50 stanovnika. Najtragičnije je u onim sredinama u kojima uglavnom žive starci i nema nijedne žene sposobne za rađanje. To su naselja bez demografskog potencijala, a najviše ih ima u opštinama Bela Palanka, Dimitrovgrad, Knjaževac, Pirot, Prokuplje, Crna Trava, Gadžin Han, Bojnik, Kuršumlija, Leskovac, Svrljig, Surdulica i Trgovište.
Večite neženje
Poznat je problem momaka sa sela koji ostaju neženje zbog toga što nema devojaka u selima. Malo je poznato da i mladići u Beogradu teško nalaze svog bračnog druga. To potvrđuju i najnoviji statistički podaci koji kažu da u srpskoj prestonici trenutno živi nešto više od 90.000 muškaraca starijih od 37 godina, a nisu se nikad ženili. Živi i 160.000 muškaraca i žena udavanih ili razvedenih, a bez dece.
Poslednjih godina ispredano je mnogo teorija o razlozima srpskog nestanka, a među njima izdvaja se tumačenje profesora beogradskog Pravnog fakulteta dr Marka Mladenovića.
– Razni su faktori uticali na našu današnju tragičnu demografsku sliku. Prihvatam socijalno-ekonomski težak položaj, pa čak i bedan život, razumem i sva traumatična iskustva doživljavana tokom čitavog 20. veka, naročito poslednje njegove decenije. Vek u kome je ubijeno oko četiri miliona Srba, četiri miliona su asimilirana, a isto toliko je emigriralo. Međutim, naša urođena autodestrukcija, naše bespotrebno stradanje i posebno sprdački odnos prema reprodukciji su glavni uzroci našeg nestajanja – tvrdi profesor Mladenović.
Srbija je prvi put u istoriji svog savremenog postojanja još 2002. godine imala više starijih od 65 godina nego dece mlađe od 15 godina, što je prvi pokazatelj izumiranja nacije. I 2009. godine taj trend gotovo se nije menjao, pa je dece do 14 godina bilo 834.426, a starijih od šezdeset godina 904.190 lica, dok je preko 70 godina bilo 780.099 osoba.
Zašto se došlo do ovog stanja nestajanja najbolje objašnjavaju podaci koji slede. Od 2.478.272 porodice u Srbiji, njih 682.960 su bračni parovi stariji od 45 godina koji nemaju nijedno dete. Zbog toga nije ni čudno što se ubrzano zatvaraju škole posebno u seoskim sredinama, a mnoge od njih u sva četiri razreda imaju od dvoje do petoro đaka. Takvih škola u Srbiji je bilo 2002. godine 188, a 2009. čak 412.
Srbi spadaju među deset najstarijih naroda u Evropi, a u procentima to izgleda ovako: učešće mladih od devetnaest godina starosti u ukupnom zbiru stanovništva iznosi svega 22,3 odsto, a primera radi, na Kosmetu čak 34, 2 odsto. Odraslih od dvadeset do trideset devet godina ima 26,4 odsto, dok stanovništvo starije od šezdeset godina čini 23,1 ukupne populacije. Kao što se vidi populacija koja je na zalasku svoje životne dobi, već je brojnija od mlade generacije koja treba da bude nosilac razvoja zemlje.
Poredeći Srbiju slikovito sa svećom koja lagano dogoreva stručnjaci predviđaju da će do 2020. godine otadžbina konstantno beležiti pad prirodnog priraštaja, desetak godina potom uslediće period stagnacije, a tek posle toga, sa ekonomskim oporavkom, može da se očekuje povoljnija demografska slika.
Nestaju sela
Da je prirodni priraštaj u Srbiji od 1991. godine do 2009. godine bio u kontinuiranom padu vidi se i na osnovu broja stanovnika po naseljima. Od 4.706 naselja po poslednjem popisu, u čak 3.847 ili 81,8 odsto beleži se stalni negativni priraštaj. U istom periodu samo su 834 naselja, odnosno 17,7 odsto, imala porast broja stanovnika, dok je bez promena bilo svega 25 naselja. Istraživači su uočili još jednu tendenciju koja do sada nije zabeležena ni u jednom periodu postojanja države Srbije. Pad prirodnog priraštaja stanovništva u poslednjih deset godina bio je daleko izraženiji u seoskim sredinama. U centralnoj Srbiji negativan priraštaj imalo je 53 odsto gradskih opština, a čak 74,2 seoskih naselja.
Izvor: www.vesti-online.com
